اصطلاحات

اصطلاحات

اصطلاحات

سازمان های بین المللی غیردولتی
4- صلح سبز(GP)

صلح سبز (Green peace) یکی از مهمترین و با سابقه ترین سازمان های بین المللی غیر دولتی است که در زمینه حمایت از محیط زیست فعالیت می کند. صلح سبز در سال 1971م در کشور کانادا تأسیس شد و از آن زمان تاکنون به موفقیت های چشمگیری در حوزه های مختلف دست یافته است. روش های مسالمت آمیز این سازمان غیردولتی و مبارزات غیرخشونت آمیز آن برای متوقف ساختن آزمایش های اتمی در جو زمین در زمره این موارد است. محدود کردن صید نهنگ و نجات نسل این حیوان از خطر انقراض به عنوان بزرگترین مخلوق اعجاب انگیز آفرینش از جمله دیگر دستاوردهای صلح سبز به شمار می رود. از همین روی، نظریه پردازانی چون«کارن مینگست» صلح سبز را درکنار دیگر سازمان های بین المللی غیر دولتی نظیر عفو بین المللی، در زمره جدیدترین و در عین حال تأثیرگذارترین بازیگران در عرصه نظام بین المللی می دانند. در سال های اخیر، صلح سبز فعالیت خود را بر روی مسائل زیست محیطی از جمله پدیده تغییر آب و هوا و گرم شدن زمین و نیز مهندسی ژنتیک و تأثیرات سوء آن بر زنجیره مواد غذایی و طبیعت متمرکز کرده است. صلح سبز هم اکنون در 41 کشور جهان دفاتر نمایندگی دارد که همگی تحت نظر و با هماهنگی مقر اصلی صلح سبز بین الملل در آمستردام هلند به فعالیت مشغولند.سازمان صلح سبز قریب به سه میلیون حامی مالی در سراسر جهان دارد که هزینه های آن را تأمین می کنند. در اساسنامه سازمان صلح سبز، این نهاد سازمانی مستقل معرفی شده که هدف اصلی آن پیکار از راه های مسالمت آمیز و ابتکاری برای شناساندن و معرفی معضلات زیست محیطی در عرصه جهانی است. ایده پایه گذاری نهضت در حقیقت محصول نشست های کمیته ای است که در اواخر دهه 60 از سوی فعالان صلح کانادا و آمریکا بوجود آمد تا جلوی آزمایش های اتمی آمریکا را بگیرد. دو واژه «صلح و سبز» به ابتکار شخصی به نام «بیل دارنل» که از اعضای موسس این کمیته بود، برای این سازمان انتخاب شد. این گروه در پاییز 1971 با راه اندازی کشتی ماهیگیری بزرگی به نام «صلح سبز» به سوی جزیره آمچیتکا و فراگیرکردن این جنبش، آزمایش های جدید هسته ای آمریکا که قرار بود در این جزیره انجام شود را به تعویق انداخت. پس از کامیابی های دو سال نخست، در چهارم می 1972 م گروهی با نام «بنیاد صلح سبز» (Green peace Foundation) فعالیت رسمی خود را گسترش داد. مبارزه علیه آزمایش های هسته ای فرانسه در سال 1973 و پیوستن بیش از 20 گروه فعال در آمریکای شمالی، اروپا، نیوزیلند و استرالیا به اهداف بنیاد صلح سبز باعث شهرت جهانی آن و تأسیس صلح سبز بین الملل در اکتبر 1979 شد. در طول سال های اخیر، صلح سبز همچنان به تلاش های خود به منظور حفاظت از یکپارچگی محیط زیست ادامه داده و هواداران آن با شرکت در نشست های جهانی به ترویج آرمان های آن پرداخته اند. البته گاهی نیز صلح سبز به مداخلات سیاسی در امور داخلی کشورها روی آورده است. به عنوان مثال در جریان حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم ایران حزب سبزهای آلمان از جنبش به اصطلاح سبز ایران برخلاف مقررات و قوانین داخلی ایران حمایت کرد. میانگین هزینه های سالیانه صلح سبز 360 میلیون دلار برآورد می شود.

جنبش عدم تعهد (NAM)تاریخچه تأسیس و بنیان های فکری

با پایان یافتن جنگ جهانی دوم، جهان به دو بلوک و اردوگاه غرب و شرق تقسیم شد. کشورهای اروپای غربی به همراه ایالات متحده آمریکا نمایندگان تفکر لیبرال دموکراسی و سردمداران اقتصاد آزاد محسوب می شدند که در برابر اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای اروپای شرقی که مظهر ایدئولوژی کمونیسم و اقتصاد دولتی به شمار می رفتند، به صف آرایی پرداختند. به زودی این جبهه بندی سیاسی ایدئولوژیک در ائتلاف ها و پیمان های امنیتی و نظامی نیز متبلور گردید. به گونه ای که در سال 1949 ده کشور اروپای غربی به همراه آمریکا و کانادا در آن سوی اقیانوس اطلس، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو را تأسیس کردند. شش سال بعد در سال 1955 کشورهای اروپای شرقی تحت رهبری مسکو تأسیس پیمان ورشو را اعلام نمودند. در سال های بعد هر دو قطب سیاسی تلاش کردند تا حوزه نفوذ خود را به فراتر از اروپا گسترش دهند و در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین دست به یارگیری بزنند. شرایط جنگ سرد کشورهای مستقل را در تنگنای مشقت باری گرفتار کرده بود که راه گریزی جز پیوستن به یکی از اردوگاه های کمونیسم یا سرمایه داری فراروی خود مشاهده نمی کردند. در چنین فضایی، تنی چند از رهبران مستقل و آزادیخواه از کشورهای جهان سوم ایده ایجاد جبهه ای جدید و غیر وابسته به دو ابرقدرت را مطرح کردند. جواهر لعل نهرو، نخست وزیر وقت هند در زمره این رهبران قرار داشت که برای نخستین بار عبارت «عدم تعهد» یا غیر وابسته (Non - Aligned Movment) را در توصیف دغدغه ذهنی آن دسته از کشورهای جهان که نمی خواستند وابسته و هم پیمان یکی از دو ابرقدرت جهان باشند، به کار برد. بنیان های فکری ایده عدم تعهد که در سخنرانی نهرو در سال 1954 در پایتخت سریلانکا ایراد شد، عبارتند از: اصل احترام به تمامیت ارضی کشورها، اصل منع تجاوز و دست اندازی به قلمرو یکدیگر، اصل منع مداخله در امور داخلی، اصل برابری کشورها و اصل همزیستی مسالمت آمیز. یک سال بعد طی کنفرانسی در شهر باندونگ اندونزی پایه های نهضت عدم تعهد بنیان نهاده شد. در سپتامبر 1961 به دعوت مارشال تیتو رئیس جمهور وقت یوگسلاوی اولین نشست رسمی سران نهضت عدم تعهد در بلگراد برگزار شد. رهبران 21 کشور جهان از جمله جواهر لعل نهرو (هند)، جمال عبدالناصر (مصر)، احمد سوکارنو (اندونزی) و فیدل کاسترو از کوبا در بلگراد حضور به هم رساندند تا تمایل سیاسی کشور متبوع خود مبنی بر نداشتن گرایش و وابستگی به دو بلوک شرق و غرب را اعلام کنند. البته به رغم این شعار پیچیدگی سیاست در عرصه روابط بین المللی باعث می شد در عمل بسیاری از این کشورها در زمره اقمار یکی از دو ابرقدرت قرار گیرد. کوبا به دلیل وابستگی اش به شوروی سابق یکی از مصادیق این واقعیت است.

اصطلاحات

جنبش عدم تعهد
2- ساختار تشکیلاتی

اولین نشست رسمی سران نهضت عدم تعهد به دعوت «مارشال تیتو» رئیس جمهور وقت یوگسلاوی در سپتامبر 1961 در بلگراد برگزار شد. در بیانیه پایانی اجلاس اختلاف بر سر تعریف واژه «عدم تعهد» بدین گونه بر طرف شد که هرگاه کشوری تمایل خود را برای رهایی از یک اتحادیه نظامی ابراز دارد یا قصد خود مبنی بر پذیرفتن سیاستی بی طرفانه را بیان کند، این امر برای نشان دادن و اثبات غیروابسته بودن یا «عدم تعهد» آن کشور کافی است. دومین اجلاس سران عدم تعهد در سال 1964 در قاهره برگزار شد که در آن 46 کشور حضور یافتند. بخش عمده ای از مباحثات اجلاس دوم به بحث درباره منازعه اعراب با اسرائیل و نیز اختلافات هند و پاکستان اختصاص داشت. اجلاس بعدی سران در 1969 در لوزاکا پایتخت زامبیا و با شرکت 54 کشور جهان برگزار شد. کنت کااوندا اولین رئیس جمهور زامبیا نقش بسیار عمده ای در موفقیت اجلاس سوم ایفا کرد. اجلاس چهارم در 1973 در الجزیره و در شرایطی برگزار شد که شوک نفتی 1973 اقتصاد جهان و از جمله اقتصاد کشورهای عضو نهضت را به شدت تحت تأثیر قرار داده بود. نشست های بعدی سران جنبش عدم تعهد به ترتیب در کلمبو (1976)، هاوانا(1979)، دهلی نو(1983)، حراره (1986)، بلگراد (1989)، جاکارتا (1992)، کارتاگنا(1995)، دوربان (1998)،کوالالامپور( 2003)، باندونگ (2006) و هاوانا (2009) برگزار شده است.جنبش عدم تعهد برخلاف سایر سازمان های مشابه، از ساختار و چارت تشکیلاتی منظم و دقیقی که در قالب یک دبیرخانه سازماندهی شده باشد، برخوردار نیست. مسئولیت اصلی هماهنگی امور جنبش بیشتر برعهده کشوری است که ریاست جنبش را در فاصله دو اجلاس سران برعهده دارد. رئیس کشور میزبان ریاست ادواری جنبش را عهده دار است و وزیر خارجه کشور متبوع در کنار سفیر آن کشور در مقر سازمان ملل متحد بازیگران اصلی برای اداره امور جاری جنبش محسوب می شوند. به منظور تسهیل انجام امور و نیز کمک به کشور میزبان در انجام مأموریت های محوله، نهادهایی چون گروه های کاری، گروه های تماس، نیروهای وظیفه و کمیته های نهضت عدم تعهد تأسیس شده اند. ایجاد هماهنگی میان این چهار نهاد برعهده دفتر هماهنگ کننده است. تعدادی از فعال ترین این گروه ها عبارتند از: گروه کاری تجدید ساختار شورای امنیت، گروه کاری تحریم های سازمان ملل ، گروه کاری دیپلماسی بازدارنده و صلح سازی، گروه کاری حقوق بشر، گروه کاری خلع سلاح، کمیته فلسطین و گروه تماس قبرس. به منظور هماهنگی بیشتر میان نهضت عدم تعهد و گروه موسوم به هفتاد و هفت، کمیته دیگری موسوم به کمیته مشترک هماهنگ کننده در سال 1994 در نیویورک تشکیل شد. وظیفه تهیه و توزیع اسناد مربوط به مذاکرات و نیز تهیه پیش نویس قطعنامه ها و بیانیه های جنبش بر عهده کشور میزبان است. تصمیم گیری در سازمان براساس اجماع صورت می گیرد. گردهمایی کشورهای عضو جنبش عدم تعهد غالباً به یکی از صورت های زیر انجام می پذیرد: کنفرانس سران، کنفرانس وزرای خارجه، ملاقات وزرای خارجه در نیویورک و همزمان با اجلاس سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل، اجلاس فوق العاده وزرای خارجه حسب مورد و اجلاس های گروه های کاری.